عمل ویتامین A :

ویتامین A اشتهای طیور را زیاد کرده و هضم غذا را آسان تر می کند روی همین اصل یکی از عوامل رشد محسوب می شود لذا جوجه ها احتیاج زیادی به آن دارند .  این ویتامین در ایجاد بال و پر نیز نقش مهمی ایفا می نماید ثابت شده است که اگر از تخم مرغهایی که مبتلا به کمبود ویتامین A  هستند جوجه کشی به عمل آید قدرت تفریخ و جوجه درآوری پائین می آید اغلب جوجه  ها در تخم تلف می شوند و چنانچه مقدار ویتامین A در غذای مرغ کم باشد جوجه های بدست آمده در هفته اول زندگی تلف می شوند ولی مرغهایی که به اندازه کافی ویتامینA در غذای خود دریافت می دارند جوجه های آنها به راحتی قادر به زندگی بوده ٬ چنانچه غذای جوجه ها از نظر این ویتامین کمبود داشته باشد علائم کمبود در سنین اولیه بروز خواهد کرد .

علائم کمبود ویتامین A :

علائم کمبود ویتامین A ٬در جوجه ها عموماً عبارتند از توقف رشد ٬ضعف و لاغری ٬افتادن بال ٬لنگش ٬ ازبین رفتن و کم شدن پیگمان های زرد پا و منقار ٬تورم و پیدایش ترشحاتی در چشم و اطراف آن و ریزش ماده لزج از بینی البته در تمام جوجه ها همه این علائم و حالات دیده نمی شود زیرا جوجه های مبتلا عموماً در همان مرحله اولیه کمبود تلف می گردند .

کمبود ویتامین A در جیره غذای مرغ مادر ممکن است باعث شود که جنین در هفته اول جوجه کشی تلف شود یاپس از تفریخ مدتی زنده بماند اما ضعیف باشد و یااینکه مدت کوتاهی پس از تولد تلف شود . اما کمبود ویتامین A در طیور بالغ خیلی به کندی ظاهر می شود . در طیوری که قبلاً با مقدار کافی ویتامین A تغذیه شده ولی بعداً دچار کمبود یا قطع ویتامین در غذای خود شده اند ٬علائم کمبود معمولاً بعد از 2 تا 5 ماه ظاهر می گردد. ممکن است تعداد خیلی کمی از طیور در همان وهله اول علائم کمبود را نشان دهند ٬ ولی عموماً به علت استفاده بدن از ذخایر کبدی و غیره طیور می توانند کمبود یا قطع ویتامین را در تغذیه تا مدت ها بدون علائم ظاهری تحمل نمایند . اولین علامت کمبود پائین افتادن میزان تولید تخم مرغ است سایر علائم که به فاصله چند روز ظاهر می شوند عبارتند از: ضعف و پژمردگی مرغها ژولیده شدن پرها مخاطات ابتدائی لوله تنفسی دچار التهاب گردیده آثاری شبیه به کوریزا یا C.R.D در مرغها ایجاد می شود . تنفس مشکل و مایع لزجی ازبینی ریزش پیدا می کند . سینوس متورم و در نتیجه صورت برجسته به نظر می رسد . در داخل دهان نیز دانه های سفید رنگ چرکی بوجود می آید که به آسانی کنده می شود . گاهی این دانه ها در حنجره و در داخل نای دیده می شود این دانه ها را که در قسمت ابتدایی دستگاه گوارشی بوجود می آید نباید با دانه های دیفتری و یا لارنگوتراکئیت اشتباه گرفت ٬ چون دانه های سفید ناشی از کمبود ویتامین A به آسانی و بدون خونریزی برداشته می شود اثر ویتامین A در پیشگیری بسیاری از بیماری های طیور مانند آر.دی- نیوکاسل – وبای مرغان و تفوئید مرغان و همچنین آلودگی های انگلی مثل کوکسیدیوز و کرم های روده ای بویژه آسکاریس به ثبوت رسیده است ویتامین A در پیشگیری از استرس ناشی از گرما در مرغان تخمی تاثیر قابل توجهی دارد .

درمان وپیشگیری کمبود ویتامین A :

تجویز ویتامین A در آب و غذا به میزان 5-3 بار بیشتر از حد توصیه شده در مواقع معمولی به خوبی جواب می دهد و آثار و جراحات کمبود ویتامین در عرض چند روز مرتفع می گردد . وبرای پیشگیری و کنترل کمبود ویتامین A باید به نکات زیر توجه داشت :

1-      استفاده از ویتامین A با ثبات در جیره غذایی طیور

2-      افزایش آنتی اکسیدان مناسب به جیره غذایی و با مکمل حاوی ویتامین

3-      کنترل مرتب غذا از نظر میزان ویتامین

4-      ذخیره صحیح و دقیق مواد اولیه ٬مکمل و جیره ساخته شده تا قبل از مصرف٬ استفاده از غذا به صورت تازه

علائم مشخصه کمبود ویتامین D :

در جیره غذایی طیور عبارتست از عدم استفاده بدن از کلسیم و فسفر در نتیجه اختلالات در استخوان های بدن و مفاصل و در طیور تخمی کاهش تولید تخم مرغ و اثر سوء در کیفیت پوسته .

علائم کمبود در جوجه ها:

در جوجه ها در مرحله ای که معمولاً رشدشان سریع است علائم کاهش رشد و علائم ریکتوز و نرمی استخوان در طی دو هفته بوجود می آید . معمولاً منقار ٬ پنجه ها و استخوانها نرم می شوند و راه رفتن مشکل می گردد . حتی روی مفصل ها چمباتمه می زنند به مرور که کمبود ادامه یافت تلفات به وجود می آید حتی ممکن است 100 درصد جوجه های مبتلا تلف گردند .

در طیور آثار خمودگی و کسل بودن مشاهده می شود ٬پرها خشن و آویزان می شود سن رشد کاهش یافته و از وزن کاسته می شود چنانچه در گله معالجه صورت نگیرد تلفات به صدرصد می رسد در طیور درمان شده ممکن است استخوان ساق پا خم باقی بماند در طیور بالغ معمولاً تعداد تخم مرغ کاهش می یابد پوسته نازک میش ودر مرغهای مادر خاصیت جوجه درآوری کاهش می یابد و ندرتاً ممکن است مرغ دچار فلجی شود . استخوان منقار و پنجه ها و ساق نرم و استخوان جناق سینه کج و نرم می شود . استخوانهای نرم شده معمولاٌ به آسانی خم شده و می شکنند کمبود ویتامین D در اواخر دوره جوجه کشی سبب تلفات جنین می گردد که بیشتر در روزهای 18 و 19 اتفاق می افتد و باعث شکل منقار و عدم تشکیل کامل اسکلت می گردد .

درمان وکنترل ویتامین D :

در فرم های پیشرفته بیماری تزریق یک دز ویتامین D جواب بهتری می دهد تا استفاده از آن در غذا٬ دز مناسب واحد بین المللی ویتامین D3 در ازای هر کیلوگرم وزن است در مرغهای تخمی و مسن این مقدار دو برابر می شود در پی تزریق ویتامین می توان مقدار کافی ویتامین D به غذا و یا آب اضافه نمود . برای کنترل و پیشگیری از بوجود آمدن آثار کمبود٬ باید مقدار لازم ویتامین D به غذا و یا آب اضافه نمود .

برای کنترل و پیشگیری از بوجود آمدن آثار کمبود ٬باید مقدار لازم ویتامین D به جیره غذایی اضافه نمود میزان احتیاج به ویتامین D3 بستگی به مقدار کلسیم به فسفر و چگونگی استفاده جوجه ها از نور آفتاب دارد . دادن مقدار بیش از حد لزوم ویتامین D3 به طیور به مدت طولانی سبب ضایعات کلیوی و مفاصل می شود .